Houtbewerkings Termen

Aanslag

De aanslag is het vlakke onderdeel van een stuk handgereedschap dat tegen het hout gedrukt moet worden tijdens het gebruik er van. Bij stationaire machines gebeurt dat precies omgekeerd, dan wordt het hout tegen de aanslag gelegd.

Aanzetten

Aanzetten gebeurt met een aanzetstaal. Met dit gereedschap kan een braam aan een stuk metaal worden gezet.

Afzetten

Wanneer een maat is ingesteld op, bijvoorbeeld, een schuifmaat kan deze afgezet worden op het gewenste stuk hout. Het kan ook zijn dat een maat afgezet wordt op een stuk gereedschap.

Binnenwerkse maat

De binnenwerkse maat is de afstand binnenin, bijvoorbeeld een raamwerk, van de ene tot de andere zijde.

Borstlijn

De borstlijn is de lijn die rondom twee stukken hout wordt afgetekend die samen een verbinding vormen.

Braam

Een braam is een dun schilfertje dat ontstaat bij het opscherpen van metaal door middel van een slijp- op wetsteen of een aanzetstaal. Een braam is bijvoorbeeld essentieel voor de scherpte van een schraapstaal.

Buitenwerkse maat

De buitenwerkse maat is de afstand van de ene buitenzijde van, bijvoorbeeld een raamwerk, tot de andere buitenzijde. Deze maat telt dus ook de breedte of dikte van het hout mee.

Dagmaat

Is een ander woord voor binnenwerkse maat.

Dosse hout

Dosse hout wordt verkregen bij het zagen van hout uit een boomstam. Voor meer uitleg over dosse hout bekijk het artikel over hout zagen.

Duims hout

In de wereld van de houthandel wordt nog steeds gerekend in duimen waarbij een duim 27mm is. De houtdikte, van hout dat te koop is bij een houthandel, kan ook een deel van een duim zijn of een veelvoud er van.

Duurzaam hout

Duit op de duurzaamheidsklasse. Dit is een norm die gebruikt wordt ter aanduiding van de weerstand van houtsoorten tegen omstandigheden van buitenaf. Duurzaam hout is dus hout dat lang meegaat en veel kan verdragen van de omgeving. Dit kan dus niet duurzaam gekapt harthout uit de tropen zijn.

Fineer

is zeer dunne stroken hout van gelijkmatige dikte. Fineerdiktes lopen uiteen van ongeveer 0,6 tot zelfs enkele millimeters. Vooral dure houtsoorten worden veel als fineer toegepast.

Fineerboek

Fineer wordt dun gesneden daarom lijken de houttekeningen van de op elkaar liggende laagjes (bladen) op elkaar. Een stapel fineer, zoals je hem bij de houthandel aantreft, wordt een boek genoemd.

Groef

Een groef is een uitholling in de lengte- of breedterichting van het hout. Een groef wordt bijvoorbeeld gebruikt om een bodem mee in een laatje op een bepaalde hoogte te fixeren.

Haaks

Iets is haaks als het een perfect 90 graden hoek heeft. In alle andere gevallen is iets niet haaks of uit de haak. Haaksheid wordt gemeten met een blokhaak of schrijfhaak.

Halfhoutverbinding

Dit vereist dat aan twee delen van een verbinding aan de ene kant de bovenkant en de andere kant de onderkant gehalveerd wordt om deze vervolgens aan elkaar te lijmen. Dit is een veelgebruikte variant bij ramen en reparaties. Voor meer informatie over houtverbindingen bekijk ook de pagina over houtverbindingen.

Houtdraad

De hout draad geeft de interne groei richting van de boom aan.  dit is dus niet de houtnerf.
De hout draad kan in een bepaalde richting staan en die kan afgelezen worden aan de langse kant van het hout

Houtnerf

De nerf van het hout geeft de een mate aan voor hoe fijn de structuur van hout is. De nerf moet niet verward worden met de draad van het hout of de tekening van het hout.

Houtverbreding

Het in de breedte verlijmen van houten delen die allen even lang en dik zijn. Meer informatie over dit onderwerp kunt u vinden in het artikel over houtverbreding.

Kopshout

Is de kant van het hout waar de jaarringen op te zien zijn. De kopse kant van hout is over het algemeen moeilijk door heen te komen met gereedschap.

Kromhout

Kromhout wordt gezaagd uit bomen die krom gegroeid zijn of soms hele dikke kromme takken. Kromhout wordt vak toegepast als spant in een houten boot.

Kwartiers

Kwartiers hout wordt op een bepaalde manier uit een boomstam gezaagd de jaarring loopt, op de kopse kant van het hout gezien, bij kwartiers hout de kortste afstand. Voor meer uitleg over kwartiers hout bekijk het artikel over hout zagen.

Kwast

Een kwast is de plaats op het hout waar een tak aan de boom heeft gegroeid. Aan de boom loot een tak in een andere richting dan de stam. Hierdoor loopt de houtdraad van de tak heel anders dan die van de stam.

Lamineren

Is het op elkaar verlijmen van dunnen stroken hout op een mal. Voor meer uitleg over hout lamineren bekijk het artikel over hout buigen.

Langshout

Bij langshout loopt de houtdraad in de lengterichting van het hout. Al het massief hout dat bij een houthandel te koop wordt aangeboden is langshout.

Loofhout

Loofhout is hout dat afkomstig is van loofbomen. Voorbeelden hiervan zijn: Eikenhout, plataan, berkenhout, kersenhout, perenhout, notenhout, essenhout, iepenhout…

Machineren

Machineren is het op maat maken van zowel de lengte, breedte als dikte van een ruw stuk hout. Voor het machineren van hout gebruikt een meubelmaker stationaire machines zoals een schaaf bank, vandiktebank en formaat zaag.

Meubelhout

Meubelhout is hout dat kwalitatief geschikt is om meubels van te maken. Van bijna elke houtsoort kunnen meubels gemaakt worden. Er zijn enkele houtsoorten die zich in mindere geschikt zijn om meubels van te maken. Wilgenhout, Populierenhout en tulpenhout zijn voorbeelden hier van. Ook hout met teveel noesten is geen meubelhout meer.

Naaldhout

Naaldhout is hout dat afkomst is va naald bomen. De structuur van dit hout is dan ook weer heel anders dan dat van loofhout. voorbeelden van naald hout zijn ceder, grenen, vuren,  lariks, oregon pine,…

Noest

Is een ander benaming voor kwast.

Paring

De paring vormt een driehoek over alle onderdelen van een constructie en bepaald daardoor de plaatsing van ieder onderdeel van deze constructie. De top van de driehoek duid de bovenkant aan, de rechter hoek de rechterkant, …

Pen-gat verbinding

Is een hoekverbinding die bestaat uit een pen die precies in een gat past. Voor meer uitleg over de pen-gat verbinding bekijk het artikel over houtverbindingen.

Rondhout

Rond hout is hout dat in de lengte richting rond gemaakt is. Staf is een zelfde term die voorkomt in de metaal branche.

Scheluw

Als een vlak scheluw is dan hout dat in dat het vlak niet recht is maar scheef loopt in de lengte richting van het hout. Een stuk hout kan scheluw zijn maar ook een raamwerk kan scheluw zijn verlijmd.

Schulpen

Hout in de lente richting verzagen.

Slaap

Slaap is een aantasting door schimmel in het hout dat tot stand kan komen gedurende het droogproces. Het geeft een mooi effect aan hout dat soms gewenst kan zijn.

Slis verbinding

Een slis verbinding is een hoekverbinding die bestaat uit een gat waar een pen in past. Het grote verschil met de pen-gat verbinding is dat deze langs alle kanten zicht baar is.

Spinthout

Bij hout wordt onderscheid gemaakt tussen kenhout, het hout dat langer heeft gerijpt tijdens het groeiproces van een boom, en spint hout dat het nieuwe, zachtere hout is van een boom.

Sponning

Een sponning is een uitsparing in de lengte richting van het hout die aan de zijkant van het hout wordt aangebracht met een schaaf, frees of zaagmachine.

stijl- en regelwerk

verticale (stijl) en horizontale (regel) houten onderdelen die een raamwerk opmaken.

Tandverbinding

De tandverbinding is een houtverbinding, die toegepast wordt om twee houtdelen te verbinden. Een tandverbinding wordt onder andere toegepast bij een lades en kisten. Voor meer uitleg over de tandverbinding bekijk het artikel over houtverbindingen.

Vals kwartiers

Vlas kwartiers of half kwartiers hout wordt op een bepaalde manier uit een boomstam gezaagd de jaarring loopt, op de kopse kant van het hout gezien, bij vals kwartiers hout in een hoek tot 45 graden. Voor meer uitleg over kwartiers hout bekijk het artikel over hout zagen.

Verstek

Een verstek is een 45 graden kant die aan het begin en/of einde van een stuk hout gemaakt wordt  bij een verbinding. Voor meer uitleg over verstek kunt u terecht op de pagina over houtverbindingen.

Vlakken

Vlakken is het recht schaven van een stuk hout door middel van een schaaf.

Vouw

De vouw is de hoek aan een beitel die de scherpte bepaald. Een steekbeitel heeft vaak twee vouwen. Dee eerste vouw wordt door de fabrikant al aan het gereedschap gebracht. De tweede vouw ontstaat wanneer een beitel gewet wordt.

Wetten

Wetten is het op een wetsteen scherp maken van en beitel of guts om er een vouw aan te geven.

Zool

De zool van een stuk gereedschap is de onderzijde waarmee contact gemaakt wordt met het hout. De onderzijde van een schaaf wordt een zool genoemd maar ook een schuurmachine heeft een zool, hierop wordt het schuurpapier bevestigd.

Zwaluwstaartverbinding

Een zwaluwstaartverbinding is een houtverbinding, die toegepast wordt om twee houtdelen te verbinden. Deze verbinding bestaat uit tanden, inde vorm van een staart en huizen, waarde staarten precies in passen. Een zwaluwstaartverbinding wordt onder andere toegepast bij een lades en kisten. Meer weten over zwaluwstaartverbindingen en hoe deze te maken? Kijk dan op “Een zwaluwstaartverbinding maken doe je zo”.