Hout buigen

Het buigen van hout wordt al eeuwen lang gedaan door houtbewerkers maar hoe gaat dit eigenlijk in zijn werk. Welke verschillende manieren van hout buigen zijn er allemaal?  In dit artikel ga ik in op 3 buig technieken waarmee een stuk hout gebogen kan worden; namelijk: Lamineren, hout buigen door middel van stomen en het buigen door het hout te branden.

Lamineren van hout:

gebogen houtHet lamineren van hout wordt veelvoudig toegepast om bijvoorbeeld houten zittingen, rugleuningen en kuipen voor zittingen te maken. Bij het lamineren van hout werkt men met dunnen plakken hout ca. 2 mm dik die op elkaar gelijmd worden om een mal heen. Het is bij deze vorm van buigen dus heel belangrijk om een goeden mal en eventueel een contramal te hebben. Als de radius niet al te klein is kan er ook zonder contramal gewerkt worden.

Hoe kan je zelf hout buigen door middel van lamineren

lamineen van houtHet materiaal voor de mal kan bestaan uit massief hout maar zou ook kunnen bestaan uit op elkaar geschroefd /gelijmd plaatmateriaal. Zorg er voor dat de mal niet te dun is waar door er kans bestaat dat de mal mee buigt. Mocht er een contramal nodig zijn dan is het belangrijk om de dikte van het te buigen object bekend is. De dikte bepaald namelijk precies de afstand tussen de mal en de contra mal. Maak vervolgens stroken of platen die op de mal gelegd worden en aan elkaar verlijmd gaan worden.

De twee methodes om hout te buigen door middel van lamineren:

Het hout in de zelfde draadrichting op elkaar legen. Deze methode is het meest eenvoudigst toe te passen omdat fineer waak niet alt te breed is. Het nadeel is echter dat de worm kan doorbuigen na dat het object uit de mal is gehaald.

Het hout in de draadrichting om en om leggen. Een goed voorbeeld van deze methode is bijvoorbeeld multiplex. Hierbij kan je aan de zijkanten van een plaat zien dat de draadrichting van de lagen haaks op elkaar liggen. Het voordeel van deze methode is dat het hout volledig gefixeerd wordt. Hierdoor zal er geen doorbuiging plaatsvind nadat het object uit de mal gehaald is. Het grote nadeel is echter dat het lastiger is om voor een dun object stroken hout in die positie te krijgen of naast elkaar te leggen.

Het hout op elkaar verlijmen

Om het geheel te verlijmen dient men de stroken hout enkelzijdig in te lijmen en op elkaar te leggen. Klem vervolgens het totaal met lijmtangen vast tegen de mal of gebruik een contramal. In het geval van een contramal worden daar de lijmtangen, eventueel in combinatie met spanbanden, op geklemd. Een contramal kan eventueel ook vervangen worden door een vacuüm pers. Deze past zich namelijk aan alle vormen aan.
Indien er sprake is van een buiging met een kleine radius is het belangrijk dat de stroken zo dun mogelijk zijn. Het kan zelfs aan te raden zijn om de delen iets nat te maken en ze voor te buigen. In dat geval is het aan te raden om eerste de natte delen eerst voor 24 uur over de mal te klemmen.
Niet alle houtsoorten laten zich even makkelijk buigen. Denk bij niet makkelijk buigbare houtsoorten aan harthout of naaldhout. Houtsoorten die zeer goed geschikt is om te buigen zijn: Essen, beuken en eiken.

Hout buigen door middel van stoom

Deze techniek wordt veel toegepast bij bijvoorbeeld het vormen van achterpoten bij stoelen. Het stomen van hout gaat weer heel anders in zijn werk ab het lamineren er van. Stoom maakt namelijk hout week waardoor het relatief makkelijk uit één stuk te buigen valt. Bij het stomen van hout is een stoomkist nodig. Deze kan bijvoorbeeld gemaakt worden uit een metalen buis die aan een kant dicht is gemaakt.

Het is ook mogelijk om een kist te maken van betonplex waarbij er via een buis stoom wordt aangevoerd naar de kist.

Elke houtdikte hout dikte heeft een ander stoomtijd nodig voordat het gebogen kan worden. Bij dunne stukken is dat eerder dan bij dikkere stukken. Het is geen probleem om hout (te)lang te stomen. Bij twijfel is het dus altijd mogelijk om het hout wat langer in de stoomkist te houden.

Hoe kan je zelf hout buigen door middel van stoom

stoel gemaakt van gestoomd houtVoor het buigen van het hout is ook bij deze methode van buigen een mal vereist. Let er bij het maken van de mal op dat de radius wat kleiner is dan de uiteindelijk gewenste vorm. Waar het hout bij lamineren juist wil doorbuigen wil dat bij stomen juist weer een beetje terug buigen.
Zorg er voor dat als het hout klaar is om te buigen alle voorbereidingen zijn getroffen. Het is namelijk zaak om het super hete hout zo snel mogelijk uit de kist te halen en om de mal heen te klemmen. Hoe heter het hout is hoe makkelijker het nog buigt. Het hout kan van de mal afgehaald worden wanneer het afgekoeld is. Dit verschilt per hout dikte. Dunne latjes kunnen eerder van de mal worden gehaald dan dikkere vormen.
Wil je meer weten over het maken van een stoomkist klik dan hier 

Hout buigen door middel van branden

Deze oude buig techniek werd vroeger veel toegepast bij het maken van boten. Het principe van buigtechniek lijkt een beetje op hout buigen door middel van stoom. Het grote verschil is echter dat er bij deze techniek geen stoom kist gebruikt wordt.

Bij het branden van hout is een brander nodig, een gewicht en kokend heet water. Het branden gaat als volgt in zijn werk. Hang het gewicht aan het einde van de plank en breng heet water aan op de bovenzijde van de plank. Verhit vervolgens het hout aan de onderzijde met de brander. Zorg er voor dat de bovenzijde van de plank nooit droog is. Blijf nu net zolang doorbranden totdat het hout in de juiste vorm is gekomen.

Het nadeel van deze techniek is dat het hout aan de onderkant enigszins verbrand. Hier door zal aan het einde van het proces het verbrande hout af geschaafd moet worden.

19 reacties op “Hout buigen

  1. Hallo, wij zijn bezig met hout tot een cirkel te buigen via stomen en hebben proefondervindelijk ontdekt dat de latten korter worden door het buigen (waardoor we niet precies uitkomen met onze pi x diameter berekeningen). Is er een standaard formule of anders een schatting te geven waardoor we beter uitkomen/ in kunnen schatten hoeveel korter het hout wordt? We werken nu met beukenhout, 10mm dik, 60mm breed en een mal van 600mm diameter. Als iemand een idee heeft, graag!

  2. Ik wil een afwerklat van mahonie buigen voor de kajuit van mijn sloep. Deze wordt met schroeven gemonteerd op de kajuit. Is het mogelijk om met voorgeboorde schroefgaten de lat te stomen en direct vast te zetten op de kajuit. Kortom geen mal te gebruiken.
    Ik ben namelijk bang dat de schroefgaten het hout doen breken tijdens het buigen.

  3. Heeft iemand ervaring met terugvering van douglashout, gelamineerd gebogen met een radius van 2,5 meter in 5 lamellen van 9 mm en kwartcirkel groot?

  4. Hi,
    Ik wil een (voor mijn kunde) behoorlijk ambitieuze schommelstoel maken voor buiten.
    Het gelamineerd buigen van (hard)hout heb ik al enigszins onder de knie maar heb geen idee hoe ik het hout perfect,en met een lange levensduur, kan beschermen tegen de elementen. Wat kan ik hier het beste voor gebruiken? Hij komt zowel in de bakkende zon, plenzende regen en vorst (eventueel afgedekt ) te staan. En na hoeveel tijd moet ik hem dan weer onder handen nemen voor het te laat is?

    Groetjes Ruben

  5. Ik ben 45 jaar meubelmaker het lamineren en het verlijmen kan gewoon met houtlijm gedaan worden wel moet oppassen met vocht dat kan de lijmmaat los maken. Dus gebruik liever waterbestendige lijm dat is wel beter

  6. Hout buigen gaat makkelijker als het hout vooraf wordt ingeweekt, door het in het hout aanwezige vocht gaat het opwarmen veel beter, en ook zal dan het afkoelen wat langer duren, zodat er meer tijd is voor het uitvoeren van de buigwerkzaamheden.

  7. Wordt het verlijmen doormiddel van lamineren met gewone houtlijm gedaan of heb je hier een speciale lijm voor nodig

      1. Klopt. Ik ben gezel jachtbouwer geweest bij Elzenaar in Amersfoort. Het lamineren van latten (bijvoorbeeld voor de boeg van een Spanker) werd ALTIJD gedaan dmv lijm op de ene kant, en harder op de andere. Zeer veel lijmklemmen waren dan nodig om het geheel rond de mal (die een iets te kleine radius had) te krijgen. En haal NOOIT OF TE NIMMER de klemmen te snel er af. Te lang in de klemmen laten zitten is altijd beter dan iets te kort.

    1. Beste Ivo,

      In principe zou iedere ambachtelijke meubelmaker/meubelmakerij dat moeten kunnen. In België zijn er veel schrijnwerkers, ik vermoed dat deze vaklieden niet uitgerust zijn om ingewikkelde vormen te kunnen buigen. Ik wil je dan ook aanraden echt opzoek te gaan naar een meubelmaker.

    2. Ja, boogaard.g@gmail.com
      Een plank is gemakkelijk te buigen nadat hij 4 weken in het water heeft gestaan. Dan spannen op een mal, na 6 weken drogen kan de plank van de mal en zal hij zijn vorm houden. Gaat niet gemakkelijk met naaldhout (behalve taxus).
      De gewenste kromming op de mal iets sterker en langer maken zodat de plank na het proces precies op zijn plaats kan worden afgepast en afgezaagd.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *